Station Enschede
Hoewel de Twentse Modelspoorwegclub in Enschede is gevestigd, is station Enschede op de clubbaan relatief bescheiden. Dat komt vooral, doordat dit station geen spoorwegknooppunt is; én helemaal aan het eind van het Nederlandse spoorwegnet ligt. Willem Wilmink dichtte niet voor niets ooit:
Het is het eindpunt van de trein,
bijna geen mens hoeft er te zijn,
bijna geen hond gaat zover mee:
Enschede
Er gaat vanaf Enschede alleen nog een boemeltrein verder: naar Gronau en Münster of Dortmund. Deze lijn wordt nu geëxploiteerd door de Deutsche Bahn.
Geschiedenis van het station
In het verleden was dit wel anders. Aan het begin van de vorige eeuw liepen er vanuit Enschede spoorlijnen in 5 richtingen:
– naar Hengelo
– naar Gronau
– naar Neede (lokaalspoor)
– naar Oldenzaal (lokaalspoor) en
– naar Ahaus (lokaalspoor)
Vanwege de verschillende maatschappijen die de lijnen exploiteerden en elkaar hevig beconcurreerden had de stad 3 grote stations (station Staatsspoor, station Noord en station Zuid), enkele kleinere (o.a. Broekheurne, Lonneker en Glanerbrug) en nog een paar stopplaatsen of haltes (o.a. Esmark, Roomweg).
De Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg (GOLS) ging in 1928 op in de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM). En per 1 januari 1938 fuseerde de HIJSM met de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (of Staatsspoor) tot de Nederlandse Spoorwegen. Daarmee kwam de weg vrij voor een gezamenlijk station. Er werd een extra boog aangelegd tussen het voormalige station Staatspoor en station Noord. Dit laatste gebouw werd een goederenstation.
Huidige station Enschede
Station Enschede werd in de oorlog ernstig beschadigd door bombardementen. Na de bevrijding oordeelde de NS dat een nieuw station goedkoper was dan herstel van het oude complex. Het nieuwe station werd naast het oude gebouwd; wat meer naar het oosten en dichter bij het stadscentrum. Het ontwerp was van de bekende spoorwegarchitect Schelling.
Net als bij zusterstation Hengelo werd ook in Enschede gebruik gemaakt van geprefabriceerde betonelementen.
Omdat Enschede voor het Nederlandse net een eindpunt was, kreeg het station een aantal kopsporen voor de verbindingen met het westen. Alleen spoor 4, naar Gronau en verder, was een doorgaand spoor. Treinen reden overigens niet door. Alle passagiers moesten uitstappen, door de douane en dan met een andere trein verder. De doorgaande internationale treinen reden (en rijden) niet via Enschede maar over Hengelo.
Model van het station
Op dit plaatje van het CVL[1]-paneel van station Enschede liggen de doodlopende sporen aan de bovenkant. Het grijze vlak linksboven is het station. Het doorgaande spoor 4 ligt daar onder, ongeveer midden op de tekening.
Maar verder naar beneden (en op de clubbaan) zijn nog 7 sporen extra te zien. Dit is het voormalige goederenemplacement van Van Gend & Loos. In de jaren ’70 van de vorige eeuw (het tijdperk van onze clubbaan) was dit complex nog volop in gebruik. Maar van Gend & Loos bestaat niet meer. En op de plek van deze sporen staat nu het stadskantoor van Enschede
Verder uitbreidingen
De omgeving van station Enschede is op de clubbaan nog vrij leeg. In 2023 werd aan de overkant van de spoorwegovergang de villa Ledeboer/pension Kleiboer gebouwd. En dit jaar (2024) is door Cor Schreuders het eerste gebouw aan het stationsplein gerealiseerd: schoenenwinkel Mengerink; compleet met etalages (met schoenen van 3mm!).
[1] CVL = Centrale Verkeersleiding. Net als bij de NS wordt het verloop van de treinen in een bepaald gebied vanuit de CVL aangestuurd.
Clublid Wolter de Reus is bijna klaar met een aantal arbeiderswoninkjes langs de Deurningerstraat. En Cor Schreuders en Willem Jager hebben inmiddels een tekening klaar voor het stationsplein, tussen Mengerink en het NS-station.
Verder is het de bedoeling om ook het recent gesloopte complex van discotheek en sauna het Bölke én het complex van machinefabriek Bruningmeyer aan de Molenstraat nog toe te voegen.